IPA

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı- IPA, Avrupa Birliği’nin 2007–2013 dönemi için aday (Türkiye, Hırvatistan ve Makedonya) ve potansiyel aday (Arnavutluk, Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Kosova) ülkelere sağladığı tüm katılım öncesi mali yardımları tek bir çerçevede topladığı programın adıdır.

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı-IPA kapsamında verilen mali yardımların temel amacı, Topluluğun uyum politikasının yönetilmesi ve uygulanmasına hazırlanmalarını teminen aday ve potansiyel ülkelere katkı sağlamak, onları üyelikle birlikte devreye girecek yapısal fon uygulamalarına hazırlamak ve dolayısıyla bu ülkelerin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanmalarında destek sağlamaktır.

2007–2013 döneminde uygulamada olacak Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı-IPA’nın getirdiği en önemli değişiklik mali yardımların faydalanıcı ülkeler tarafından hazırlanacak programlar çerçevesinde belirlenen öncelik ve faaliyet alanlarına yönelik kullandırılacak olmasıdır. Bu kapsamda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca Çevre Operasyonel Programı, Ulaştırma,Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca Ulaştırma Operasyonel Programı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından da Kırsal Kalkınma Operasyonel Programı hazırlanmış bulunmaktadır. Avrupa Birliği tarafından sağlanacak mali yardımlar bu programlarda belirlenen öncelik ve faaliyet alanlarına yönelik kullandırılacaktır.

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programında 2 temel öncelik ve bu öncelikler altında 6 temel faaliyet alanı (tedbir) belirlenmiş bulunmaktadır. Bu öncelik ve faaliyet alanları şunlardır; Operasyonel Programın birinci önceliği “is ortamının iyileştirilmesi”dir. Bu öncelik altında desteklenecek 4 tane faaliyet bulunmaktadır. Bu faaliyetler;

1. Sanayi altyapısının geliştirilmesi,

2. Finansal araçların oluşturulması ve geliştirilmesi,

3. AR-GE, inovasyon, teknoloji ve bilgi toplumu altyapısının geliştirilmesi ve

4. Turizm altyapısı ile tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesidir.

Operasyonel programda belirlenen ikinci öncelik ise “işletme kapasitelerinin artırılması ve girişimciliğin teşvik edilmesi”dir. Bu öncelik kapsamında desteklenecek 2 tane faaliyet alanı bulunmaktadır. Bunlar;

1. İşletmelere temel bilgi, danışmanlık ve yatırım desteği sağlanması,

2. Sanayi sektörleri arasında işbirliğinin güçlendirilmesidir.

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı kapsamındaki “Operasyonel Programlar” bazı temel Bakanlıklar tarafından hazırlanacak, uygulanacak, izlenecek ve denetlenecektir. Bu mantık Avrupa Birliği üye ülkelerindeki yapısal fon uygulamaları ile benzerlik göstermektedir. Ülkemizde, Operasyonel Programlara ilişkin bütün bu yükümlülükleri temel Bakanlıklar üstlenecektir. Bakanlığımız Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programını hazırlamış olup önümüzdeki dönemde bu programı uygulayacak, denetleyecek ve izleyecektir. Bakanlık Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programını hazırlamak ve uygulamaktan sorumlu Program Otoritesi olma rolünü üstlenmiştir.

Yardımdan kişi bası milli gelir seviyesi ülke ortalamasının % 75’inin altında kalan bölgelerimiz yararlanabilecektir. Bu yaklaşım çerçevesinde, aşağıda verilen 12 Düzey II Bölgemiz (43 il) Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında sunulan yardımdan yararlanabilecektir. (Bkz. Harita: BROP Kapsamında Desteklenen Bölgeler)

• TR-A1 (Bayburt, Erzincan, Erzurum)

• TR-A2 (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars)

• TR-B1 (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli)

• TR-B2 (Bitlis, Hakkâri, Muş, Van)

• TR-C1 (Adıyaman, Gaziantep, Kilis)

• TR-C2 (Diyarbakır, Şanlıurfa)

• TR-C3 (Batman, Mardin, Siirt, Şırnak)

• TR–63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye)

• TR–72 (Kayseri, Sivas, Yozgat)

• TR–82 (Çankırı, Kastamonu, Sinop)

• TR–83 (Amasya, Çorum, Samsun, Tokat)

• TR–90 (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon)

  

Harita: BROP Kapsamında Desteklenen Bölgeler

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında sunulan yardımdan kişi bası milli gelir seviyesi ülke ortalamasının % 75’inin altında kalan tüm bölgelerimizin (12 Düzey II Bölgesi) yararlanabilmesine karsın, uygulamada, bu bölgelerimiz içerisinden belirlenen ve Cazibe Merkezi olarak adlandırılan 15 İl Merkezine ağırlık verilecektir. Bu çerçevede, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan ve Operasyonel Programın genel çerçevesini belirleyen “Stratejik Çerçeve Belgesi”nde öngörülen yaklaşıma uygun olarak, Operasyonel Program bütçesinin %70-80’inin aşağıda listesi verilen 15 Cazibe Merkezinde kullandırılması öngörülmektedir.

15 Cazibe Merkezi

·         Kahramanmaraş Gaziantep

·         Samsun Diyarbakır

·         Kastamonu Şanlıurfa

·         Malatya Erzurum

·         Elazığ Batman

·         Trabzon Van

·         Kayseri Kars

·         Sivas

Cazibe Merkezleri yaklaşımı dışında Operasyonel Program, programın uygulanacağı 12 Düzey II bölgesi (43 il) ve bu bölgelerin dışında kalan bölgelerimiz arasında yakın işbirliğini sağlamak amacıyla bir “Bölgeler Arası İşbirliği Stratejisi” geliştirmiştir. Bu stratejinin iki temel unsuru bulunmaktadır:

– Cazibe Merkezlerinin hinterlantları ile olan etkileşimi,

– 12 Düzey II bölgesinin Ar-Ge, inovasyon ve şebekeleşme konularına ilişkin olarak ülkenin geri kalanıyla etkileşimi

Bu çerçevede, Operasyonel Programın uygulamasında, proje seçim aşamasında, 12 Düzey II bölgesi ile ülkenin görece gelişmiş bölgeleri arasında özellikle Ar-Ge, inovasyon ve teknoloji alanında işbirliğini, şebekeleşmeyi, kümelenmeyi ve az gelişmiş bölgelerin rekabet gücünü geliştirmeyi amaçlayan projelere öncelik verilecektir.

• Kamu Kurumları ve Birlikleri,

• Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), Küçük Sanayi Siteleri (KSS), Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) ve Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TEKMER) Yönetimleri,

• Ulusal ve Bölgesel Sanayi ve Ticaret Odaları,

• Belediyeler,

• Sektörel Birlikler, Dernekler, Vakıflar ve Kooperatifler

• Üniversiteler,

• Bilimsel Kuruluş ve Araştırma Merkezleri,

• Kar Amacı Gütmeyen Organizasyonlar,

• Kalkınma Ajansları, Hizmet ve Kalkınma Birlikleri,

• İl Özel İdareleri,

• Kredi garanti, mikro kredi ve öz finansman fonları

• Sanayi ağları ve kümelenmeler,

• İşletmeleri Temsil Eden Kuruluşlar

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamındaki AB kaynağı daha önce ülkemizde uygulanan ve hala bazı bölgelerde uygulanmakta olan AB hibe programlarından farklı bir yöntemle kullandırılacaktır. Program kapsamında KOBİ’lere doğrudan hibe öngörülmemektedir. Bu kaynak daha çok KOBİ’leri temsil eden üst kuruluşlara, sanayi ve ticaret odalarına, kamu kurumları ve kar amacı gütmeyen kurumlara, sivil toplum örgütlerine, üniversitelere yönelik olarak kullandırılacaktır. Bu kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanan projeler nihai faydalanıcısı KOBİ’ler ve işletmeler olmak üzere Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında finanse edilebilecektir. Örneğin KOBİ’lerin ortak kullanımına yönelik olarak bu kurumlarca hazırlanacak laboratuvar, atölye ve tasarım merkezi projelerinin faydalanıcıları KOBİ’ler olacaktır.

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programının hazırlanması ve uygulanmasını teminen Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde “Bölgesel Rekabet Edebilirlik Programı Koordinasyon ve Uygulama Dairesi Başkanlığı” kurulmuş ve bu Daire Başkanlığı altında 56 kisilik bir personel grubu oluşturulmuştur. Öte yandan, Bİlim, Sanayi ve Teknoloji  Bakanlığı Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programını hazırlamak ve uygulamaktan sorumlu Program Otoritesi olduğundan Daire Başknalığımızın bağlı bulunduğu AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürü  “Program Otoritesi Baskanı”olarak görevlendirilmistir.

AB tarafından gelen yaklasık 480 Milyon Avro ile yaklasık 85 Milyon ulusal katkının toplamı  565 Milyon Avro; 2013 yılı sonuna kadar 43 az gelismis ildeki imalat sanayi ve turizm KOBi’lerine yönelik destek faaliyetleri için kullandırılacaktır.

– KOBi’lerin ortak kullanımına yönelik:

• Laboratuarlar,

• Atölyeler,

• Tasarım merkezleri,

• Makine, laboratuar cihazları ve test ekipmanları,

• ICT ve ofis ekipmanları (ekipman ve yazılım dahil),

• İmalat ve depolama tesisleri,

• İşleme ve paketleme tesisleri,

• Sosyal tesisler ve eğitim tesisleri kurulması (altyapı), iyilestirilmesi ve tefrisatı (ekipman).

– OSB’ler KSS’ler, sanayi ve ticaret odaları, birlikler ve benzeri mekanlarda

• Tek durak ofisleri,

• Bilgi ve danısmanlık ofislerinin,

kurulması, iyilestirilmesi ve tefrisatı.

– İŞGEM’ler ve benzeri is destek merkezleri ve ajanslarının kurulması, iyilestirilmesi ve tefrişatı.

– Ortak ticari kullanıma yönelik lojistik merkezlerinin sanayi alanlarının içerisi veya çevresi ile havaalanlarının, limanların, ana ulasım akslarının, v.b. çevresinde kurulması.

– Girisimcilik bilgi ve becerilerinin gelistirilmesine yönelik eğitim ve öğretim tesislerinin kurulması.

– Kredi garanti fonları, mikro kredi fonları, çekirdek ve start-up (kurulus asamasındaki isletmeler), risk sermayesi fonları dahil olmak üzere sermaye tedariki fonları ve diğer finansman araçlarının gerektiğinde kurulması ve/veya sermaye desteği yapılması.

– TGB’ler, TEKMER’ler, üniversiteler ve benzeri alanlarda;

• Tek durak ofisleri,

• Bilgi, danısmanlık ofisleri

• Patent ofisleri ve diğer uygun ortak hizmet yapılarının olusturulması

– Turizm alanlarının canlandırılma ve peyzaj ve diğer altyapı destekleri ile iyilestirilmesi.

– Turizm bilgi tesisleri ve merkezlerinin kurulması ve tefrisatı

– Basta yeni kurulan isletmeler olmak üzere isletmelere yatırım projelerinin gelistirilmesi, is ve yatırım planlarının hazırlanması v.b. gibi alanlarda temel bilgi ve danısmanlık desteği sağlanması.

– Mevcut ve potansiyel kümelenmeler, ağ olusumları, sektörel dernekler ve benzeri isbirliği mekanizmalarının ortak faaliyet ve yatırımlarının finansmanına yönelik doğrudan destekler.

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı, programın uygulamasına iliskin olarak ülkemizde olusturulan yapılanmanın AB tarafından akreditasyonu ve ülkemiz ve AB arasında IPA’nın tüm bilesenlerine iliskin Çerçeve Anlasma ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programına iliskin Finansman Anlasmasının imzalanması sonrasında uygulamaya geçirilecektir.